Chương trình thực tế, còn được gọi là chương trình thực tế, là một hình thức chương trình giải trí dựa trên cuộc sống thực. Kể từ những năm 1990, chương trình thực tế dần trở thành một phần quan trọng của ngành truyền hình toàn cầu, thu hút một lượng lớn khán giả và đầu tư quảng cáo. So với các chương trình kịch bản truyền thống, điểm đặc biệt lớn nhất của chương trình thực tế là tính chân thực và tính tham gia, thường thu hút khán giả thông qua việc ghi lại cuộc sống hàng ngày, xung đột cảm xúc và thử thách của người tham gia.
Có nhiều loại chương trình thực tế khác nhau, bao gồm loại thi đấu, loại sống, loại tình cảm, v.v. Chương trình thực tế loại thi đấu như “Người sống sót”, “Giọng hát Việt”, thường đặt ra các quy tắc và mục tiêu nhất định, người tham gia cạnh tranh để giành giải thưởng hoặc danh dự. Chương trình thực tế loại sống thì chú trọng vào cuộc sống hàng ngày của người tham gia, thông qua việc trình diễn sự tương tác và xung đột của họ để gây tiếng vang với khán giả, như “Thử thách cực hạn” và “Chạy đi anh em”. Chương trình thực tế loại tình cảm, như “Không cần chân thành” và “Căn hộ tình yêu”, chủ yếu xoay quanh các chủ đề tình yêu, hôn nhân, khám phá tính phức tạp của quan hệ con người.
Sự thành công của chương trình thực tế phụ thuộc vào khả năng gây ra sự đồng cảm và cảm giác tham gia của khán giả. Khán giả không chỉ là người quan sát chương trình, mà nhiều khi họ sẽ chú ý và đồng cảm với số phận của người tham gia, thậm chí còn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tiến trình của chương trình thông qua việc bỏ phiếu. Hơn nữa, chương trình thực tế thường sử dụng các yếu tố hồi hộp, xung đột và kịch tính để giữ chân khán giả, từ đó nâng cao tỷ lệ người xem.
Tuy nhiên, chương trình thực tế cũng phải đối mặt với nhiều tranh cãi. Vì chương trình nhấn mạnh tính giải trí và xung đột, quyền riêng tư và cảm xúc của người tham gia có thể bị xâm phạm, nhà sản xuất chương trình thường phải tìm thấy sự cân bằng giữa tính chân thực và tính kịch tính. Ngoài ra, chương trình thực tế cũng thường bị chỉ trích vì không đủ chân thực, một số chương trình để tăng cường tính kịch tính có thể cố tình sắp xếp tình tiết hoặc dẫn dắt hành động của người tham gia, gây ra sự nghi ngờ từ khán giả.
Với sự phát triển của mạng xã hội, cách thức truyền bá chương trình thực tế cũng đã thay đổi. Khán giả không chỉ có thể xem chương trình qua truyền hình truyền thống mà còn có thể bình luận và chia sẻ theo thời gian thực trên mạng xã hội, từ đó tăng cường cảm giác tham gia của khán giả. Đồng thời, hiệu ứng ngôi sao của chương trình thực tế cũng ngày càng rõ rệt, nhiều người tham gia sau khi chương trình kết thúc đã thành công chuyển mình thành nhân vật công chúng, thậm chí bắt đầu sự nghiệp cá nhân.
Tổng thể mà nói, chương trình thực tế như một hình thức giải trí độc đáo, có ảnh hưởng rộng rãi trên toàn cầu. Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức và tranh cãi, nhưng sự thu hút và mức độ tham gia của khán giả mà nó mang lại vẫn khiến nó giữ một vị trí quan trọng trong môi trường truyền thông hiện đại. Với sự phát triển của công nghệ và sự thay đổi trong nhu cầu của khán giả, tương lai của chương trình thực tế sẽ tiếp tục tiến hóa, có thể sẽ xuất hiện nhiều hình thức và nội dung sáng tạo hơn.
